అష్టవిధ బ్రాహ్మణులు

ధర్మశాస్త్రాలు బ్రాహ్మణుని స్థాయిని బట్టి 8 విధాలుగా వర్ణించాయి. అవి:

1 మాత్రుడు: బ్రాహ్మణకులంలో జన్మించినా, ఉపనయనము, అనుష్ఠానమూ లేని
   వాడు.
2 బ్రహ్మణుడు: వేదాలను కొంతమేరకే అధ్యయనం చేసినవాడు. అయితే,
   ఆచారమూ, శాంతి, సత్యము, దయ కల వాడు, ఆ బుద్ధి కలిగినవాడు.
3 శ్రోత్రియుడు: కనీసం ఒక వేదం శాఖను, కల్పసూత్రాలతో, షడంగములతో,
   అధ్యయనం చేసి, యజ్ఞాది షట్కర్మలను చేసేవాడు.
4 అనుశాసనుడు: వేదాలను, ఉపనిషత్తులను అధ్యయనం చేసి అర్థం
   చేసుకున్నవాడు; నిర్మలమైన చిత్తం కలిగి శ్రోత్రియుడి లక్షణాలు కలవాడు.
5 బ్రూణుడు: యజ్ఞయాగాదులు, వేదాధ్యయనము, వ్రతాలు చేస్తూ, ఇంద్రియాలను
   జయించినవాడు; అనుశాసనుడి లక్షణాలు కలవాడు. 
6 ఋషికల్పుడు: వైదిక, లౌకిక వ్యవహారములు తెలిసి, గృహస్థుగా వున్నవాడు;
   బ్రూణుడి లక్షణాలు కలవాడు.
7 ఋషి: తపస్వి; కామమూనూ, ఆకలినీ జయించినవాడు, సత్యసంధత
   కలిగినవాడు; వరములను, శాపములను ఇవ్వగలిగినవాడు.
8 ముని: అరిషడ్వర్గములను, ఇంద్రియములను, జయించినవాడు;
   వస్తుసంపదలపై మోహము లేనివాడు; మౌనియై సమాధి స్థితి పొందినవాడు.